ΟΙ ΒΕΝΕΤΙΚΕΣ ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ, 1540-1646 (ΔΙΤΟΜΟ) - Ιωάννα Θ. Στεριώτου

Δύο τόμοι με μαλακό ιλουστρασιόν εξώφυλλο.
Δίτομο εργο. Ολοκληρωμένο.
Ο δεύτερος τόμος είναι αποκλειστικά εικονογραφημένος.
Δημοτική γλώσσα, μονοτονικό σύστημα.
Άριστη κατάσταση. Αμεταχείριστα.
ΟΙ ΒΕΝΕΤΙΚΕΣ ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (1540-1646)
ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΦΡΟΥΡΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ 16ου ΚΑΙ ΤΟΥ 17ου ΑΙΩΝΑ
Συγγραφέας: ΙΩΑΝΝΑ Θ. ΣΤΕΡΙΩΤΟΥ
Εκδόσεις: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - ΤΑΜΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ
Έτος εκδόσεως: 1992
Σελίδες: 788
Διαστάσεις: 28 Χ 21
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΗΓΕΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
1. Προελληνικοί χρόνοι. Αρχαία Ρίθυμνα
2. Από το Βυζάντιο ως τη βενετοκρατία
3. Η θέση και η σημασία του Ρεθύμνου στο "Βασίλειο της Κρήτης"
α) Η διοικητική ένταξη του Ρεθύμνου
β) Η καθολική εκκλησία του Ρεθύμνου
γ) Οι κοινωνικές τάξεις στην πόλη και την επαρχία του Ρεθύμνου
δ) Στατιστικά πληθυσμιακά στοιχεία του διαμερίσματος και της πόλης του Ρεθύμνου κατά το 16ο και το 17ο αιώνα
ε) Η σημασία της περιοχής του Ρεθύμνου στο εμπόριο και την οικονομία της Κρήτης
4. Πολεμικά γεγονότα στην Κρήτη και το Ρέθυμνο το 16ο και το 17ο αιώνα
α) Η κατάληψη βενετικών κτήσεων της Ανατολής από τους Τούρκους ως το 1571
β) Η καταστροφή του Ρεθύμνου το 1571
γ) Η κατάληψη του Ρεθύμνου από τους Τούρκους το 1646
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'
Η ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΕΝΕΤΟΥΣ ΤΟ 16ο ΚΑΙ ΤΟ 17ο ΑΙΩΝΑ
1. Ο προγραμματισμός κατασκευής νέων οχυρώσεων
2. Η θέση και η σημασία του Ρεθύμνου στην αμυντική και στρατιωτική οργάνωση της Κρήτης
3. Τα στρατιωτικά σώματα στη βενετοκρατούμενη Κρήτη
α) Militia italiana, cernide, ordinanze
β) Το ιππικό (cavalleria feudale)
γ) Το πυροβολικό (artiglieria)
δ) Τα είδη, ο εξοπλισμός και η επάνδρωση των πολεμικών πλοίων των Βενετών. Οι ακτοφρουρές και οι παραθαλάσσιοι πύργοι της Κρήτης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'
ΟΙ ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (1204-1646)
1. Οι οχυρώσεις του Ρεθύμνου από το 1204 ως το 1540
2. Το ιστορικό της κατασκευής σύγχρονων οχυρώσεων στο Ρέθυμνο (1540-1646)
3. Δαπάνες της κατασκευής των οχυρώσεων του Ρεθύμνου (16ος αιώνας)
4. Ο θεσμός των αγγαρειών στα δημόσια έργα της βενετοκρατούμενης Κρήτης
5. Περιγραφή του οχυρού περιβόλου της πόλης του Ρεθύμνου. Το σχεδιάγραμμα του Ζ. Magagnatto (1559)
6. Θεμελίωση της Φορτέτζας (13 Σεπτεμβρίου 1573). Πρώτο σχέδιο του φρουρίου, του Sforza Palavicini
7. Σχέδιο του Paolo Ferrari (2 Απριλίου 1574). Δεύτερο σχέδιο και σχετική αναφορά του Sforza Palavicini (2 Οκτωβρίου 1574)
8. Διάγραμμα εργασιών και προτεινόμενων κατασκευών στη Φορτέτζα στο διάστημα 1573-1575
9. Οι κατασκευές που έγιναν στη Φορτέτζα του Ρεθύμνου ως το 1583. Η συμβολή του στρατιωτικού διοικητή Manoli Mormori και του Ρέκτορα Anzolo Barocci στις οχυρώσεις της πόλης
10. Στοιχεία για τις οχυρώσεις του Ρεθύμνου από την Περιγραφή της Κρήτης" του Πέτρου Καστροφύλακα (1583)
11. Εργασίες στις οχυρώσεις του Ρεθύμνου ως το τέλος του 16ου αιώνα
12. Το σχεδιάγραμμα της πόλης και της Φορτέτζας του Ρεθύμνου από τον Atlante Mormori (Archivio di Stato της Βενετίας)
13. Πληροφορίες για τις οχυρώσεις του Ρεθύμνου στην πρώτη δεκαετία του 17ου αιώνα
14. Τα καταλύματα των stradioti στο τείχος της πόλης του Ρεθύμνου
15. Σχεδιαγράμματα των οχυρώσεων του Ρεθύμνου από το 1610 ως το 1620
16. Σχεδιαγράμματα του Ρεθύμνου από το 1620 ως το 1631
17. Οι επεμβάσεις στις οχυρώσεις του Ρεθύμνου τα τελευταία χρόνια της βενετοκρατίας
18. Τα σχεδιαγράμματα του Ρεθύμνου από το 1639 ως το 1646
19. Η κατάσταση των οχυρώσεων του Ρεθύμνου στη διάρκεια της τουρκοκρατίας (1646-20ός αιώνας)
20. Η κατάσταση των οχυρώσεων του Ρεθύμνου στις αρχές του 20ού αιώνα (περιγραφή G. Gerola)
21. Το λιμάνι του Ρεθύμνου και η σημασία του για το "Βασίλειο της Κρήτης"
22. Η κατάσταση του λιμανιού του Ρεθύμνου από το 1646 ως τις μέρες μας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'
Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΤΕΤΖΑΣ
1. Το τείχος της πόλης του Ρεθύμνου - Εντοπισμός και ταύτιση
2. Περιγραφή της σημερινής κατάστασης του περιβόλου της Φορτέτζας
3. Τα τμήματα που σχηματίζουν έναν πλήρη προμαχώνα
4. Περιγραφή της σημερινής κατάστασης των προμαχώνων της Φορτέτζας και η πληρότητα της κατασκευής τους
5. Η εφαρμογή των αρχών χάραξης του αμυντικού συστήματος με προμαχώνες στη Φορτέτζα
6. Οι επιχωματώσεις του νότιου και του ανατολικού περιβόλου της Φορτέτζας
7. Αμυντικά συστήματα στο νότιο περίβολο της Φορτέτζας (contramina)
8. Η ανατολική πύλη της Φορτέτζας
9. Οι βοηθητικές πύλες της Φορτέτζας
---
Από την παρουσίαση της έκδοσης: Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του 16ου και του 17ου αι. έχει ελάχιστα μελετηθεί στην Ελλάδα. Κι όμως υπάρχουν πολλά λαμπρά δείγματα της αρχιτεκτονικής αυτής στον ελλαδικό χώρο. Είναι τα κάστρα και οι φορτέτζες που σώζονται ακόμη σε όλα τα νησιά και τα παράλια της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στην Κρήτη διατηρούνται μερικά από τα πιο σημαντικά δείγματα φρουρίων αυτής της περιόδου, για τα οποία υπάρχει στα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας τεράστιο αρχειακό υλικό, ένα μέρος του οποίου είναι ακόμη αδημοσίευτο. Η ελλιπής μελέτη των φρουρίων αυτών διαπιστώνεται εξάλλου στην ελληνική βιβλιογραφία.
Τα δεδομένα αυτά συνετέλεσαν στο να επιλεγεί, ως θέμα έρευνας για διδακτορική διατριβή, η μελέτη των βενετικών οχυρώσεων του Ρεθύμνου για την περίοδο 1540-1646. Με την εργασία αυτή, αφ' ενός διερευνήθηκαν οι μορφές και οι αρχές χάραξης και κατασκευής των οχυρώσεων με προμαχώνες του 16ου και του 17ου αι. και αφ' ετέρου μελετήθηκαν, για πρώτη φορά ολοκληρωτικά, από ιστορική, μορφολογική και κατασκευαστική άποψη οι βενετικές οχυρώσεις του Ρεθύμνου.
Η υπόδειξη του θέματος έγινε από τον καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κ. Ν. Μουτσόπουλο, ο οποίος ήταν ο κύριος εισηγητής της διατριβής. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες, γιατί καθοδήγησε ακούραστα την έρευνα και βοήθησε στην επεξεργασία του υλικού με τις πολύτιμες συμβουλές και παρατηρήσεις του. Στην ολοκλήρωση όμως αυτής της μελέτης συνέβαλαν σημαντικά -ο καθένας από την πλευρά του- και τους ευχαριστώ θερμά και από τη θέση αυτή: ο ακαδημαϊκός και καθηγητής κ. Μαν. Μανούσακας, Διευθυντής τότε του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας με τη φιλοξενία που μου παραχώρησε κατά τη διάρκεια της παραμονής μου εκεί για τη συλλογή του αρχειακού υλικού της εργασίας μου ο ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου κ. Απ. Βακαλόπουλος και ο καθηγητής της ίδιας Σχολής κ. Ι. Χασιώτης, που οι συμβουλές και οι υποδείξεις τους στην ιστορική εισαγωγή της μελέτης υπήρξαν πολύτιμες ο αρχιτέκτονας Δρ. κ. Γ. Δημητροκάλλης, υφηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής τοΥ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, που η ποιότητα και το πλήθος των παρατηρήσεών του βοήθησαν σημαντικά τη δομή του κειμένου.
Επίσης πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η μελέτη αυτή δε θα είχε φτάσει στο τελικό της στάδιο, αν οι υπεύθυνοι του Δήμου Ρεθύμνης δε μου συμπαραστέκονταν με τρόπο συγκινητικό σε όλη τη διάρκεια της επί τόπου έρευνας (1973-1975).
Τέλος, ευχαριστώ το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων που συμπεριέλαβε το βιβλίο αυτό στις εκδόσεις του καθώς και το προσωπικό της Διεύθυνσης Δημοσιευμάτων για τη φροντίδα της εκτύπωσής του.